De ultieme kleurgids: alles over de psychologie van kleur en toepassingen van kleurpaletten

Kleur is niet alleen een kwestie van smaak. Met kleur kun je beïnvloeden, communiceren. En met de juiste kennis en het juiste kleurenpalet bereik je als ontwerper jouw doelen in geweldige designs. We vertellen je wat kleur is, wat kleuren betekenen en hoe je ze kunt inzetten voor jouw merk of werk.

Wat is kleur?

Alles wat je ziet heeft kleur. Maar voor iets wat zo aanwezig is, is het nogal lastig te omschrijven. Want wat is kleur eigenlijk? Volgens Wikipedia is het een eigenschap van licht die wordt bepaald door de verschillende golflengtes waaruit dat licht is samengesteld. De kleur van een object wordt bepaald door het deel van het visuele spectrum dat door dat object weerkaatst wordt.

Het menselijk oog kan miljoenen kleuren waarnemen. Maar het oranje die jij ziet is niet per se hetzelfde oranje dat je buurman ziet. De kleur die je ziet kan verschillen door invloed van de omgeving. De zintuigcellen in je oog kunnen minder gevoelig zijn. Soms in die mate dat je spreekt van kleurenblindheid. En kleur wordt in verschillende culturen en talen anders ervaren. Sommige talen in Papoea Nieuw-Guinea, Liberia en Sierra Leone beschrijven kleur alleen in termen van licht en donker. De Aboriginalstam de Warlpiri in Australië heeft zelfs geen enkel woord voor kleur. Zij spreken over texturen, functies en zintuiglijke ervaringen als ze het over kleur hebben. En talen als het Grieks kennen dan weer meer namen voor wat wij als bijna dezelfde kleuren ervaren. Lichtblauw en donkerblauw bijvoorbeeld noemen de Grieken ‘ghalazio’ en ‘ble’.

Communiceren met kleur

Achter de beschrijving van kleuren zit dus veel meer dan alleen maar een naam. En achter de betekenis ook. Daarom hebben marketeers veel pogingen gedaan om klantgedrag toe te wijzen aan kleurgebruik. Vaak tevergeefs. Want wat blijkt: niets is zo persoonlijk als smaak. We hebben onze eigen herinneringen, context, associaties en achtergrond die allemaal van invloed zijn op hoe wij een kleur ervaren. Als iemand je belooft dat je met paarse advertenties een bepaalde emotie oproept en zo meer verzekeringen verkoopt, kun je dat maar beter met een korreltje zout nemen. Onze kleurervaringen zijn te persoonlijk om daar zulke specifieke beloftes aan toe te wijzen.

Maar: kleuren communiceren wel degelijk iets. Uit onderzoek blijkt dat we 90% van onze snelle aankoopbeslissingen baseren op kleur. Dat komt vooral neer op herkenbaarheid en toepasselijkheid: vinden we de kleur passen bij het product? En herkennen we deze kleur als de kleur voor het product waar we naar op zoek zijn? Een bekende misser op dit gebied is de groene ketchup van Heinz. Hoewel de smaak exact hetzelfde was, wilde niemand zijn frietjes dippen in de groene saus: de kleur paste totaal niet bij wat we van een tomatensaus verwachtten.

Kleuren en associaties

Bij sommige kleuren hebben mensen duidelijke associaties (rood is spannend, blauw degelijk). Maar het is dus veel belangrijker om te bepalen of de kleur overeenkomt met de persoonlijkheid die jij wil uitstralen. Hou dat dus in je achterhoofd wanneer je het onderstaande lijstje kleuren en bijbehorende associaties bekijkt.

Rood

Spannend, opvallend, energiek, gevaar, passie, verlangen, liefde

Bruin

Betrouwbaar, weerbaar, eerlijk, stabiel, voorspelbaar, volwassen, soms een beetje saai.

Oranje

Energie, vreugde, zonneschijn, enthousiasme, creativiteit, succes, aanmoediging.

Blauw

Authentiek, sympathiek, persoonlijk, warm, medelevend, idealistisch, vredig.

Geel

Vreugde, geluk, intelligent, warm, aandacht, loyaal.

Groen

Natuur, duurzaam, veilig, geld, stabiel, oprecht, kalm

Roze

Teder, liefdevol, kwetsbaar, jeugd, kalmerend, onschuldig, hoop, optimisme.

Paars

Koninklijk, nobel, macht, luxe, ambitie, extravagantie, wijs, onafhankelijk, creatief, magisch.

Wit

Licht, goedheid, onschuldig, puur, perfectie, schoon.

Zwart

Elegant, formeel, macht, kwaad, mysterie, het onbekende, kracht, autoriteit.

De kleurencirkel

Je ontwerp bestaat vaak uit meer dan één kleur. Tijd om te combineren. Een kans om je ontwerp nog krachtiger te maken. Door je kleuren goed te combineren, creëer je een spectaculair resultaat. Een onmisbaar gereedschap daarbij is de kleurencirkel.

Daarin zie je twaalf kleuren: de primaire kleuren rood, blauw en geel uit de schilderkunst en de bijbehorende secundaire kleuren. Voor de drukkunst bestaat er ook een kleurencirkel. De primaire kleuren daarin zijn cyaan, magenta en geel). Je kan de kleurencirkel verdelen in warme en koele kleuren. Met de kleuren uit deze cirkel kun je kleurharmonieën maken. De belangrijkste kleurschema’s vind je hieronder.

Complementaire kleuren

Kleuren die tegenover elkaar liggen in de kleurencirkel noem je complementaire kleuren. Complementaire kleuren leveren vaak een levendige kleurcombinatie op die de aandacht van je kijkers trekt. Gebruik ze met mate en niet voor tekst.

Analoge kleuren

In een analoog kleurpalet gebruik je kleuren die naast elkaar liggen in de kleurencirkel. De kleuren passen vaak goed bij elkaar en zien er samen harmonieus en kalm uit. Kies één kleur die dominanter aanwezig is en laat de andere kleuren ondersteunen.

Triadische kleuren

Dit kleurenschema gebruikt drie kleuren op het kleurenwiel die even ver van elkaar afliggen. Je creëert hiermee een levendig palet dat toch gebalanceerd oogt. Ook bij dit kleurschema is het belangrijk dat je één hoofdkleur kiest en de twee andere kleuren een ondersteunende rol geeft.

Split-complementaire kleuren

Dit is een variant op het complementaire kleurenschema. Hierbij gebruik je de basiskleur en de twee tegenoverliggende kleuren. Je creëert net zoveel contrast als bij een complementair kleurenschema, maar je houdt het iets minder spannend. Split-complementaire kleuren zijn vaak een veiliger keuze dan complementaire kleuren.

Monochromatische kleuren

Dit is een hele simpele en effectieve combinatie die erg populair is in het ontwerp van onder andere websites en apps. Je neemt één kleur en die combineer je met lichtere en donkerdere tinten van dezelfde kleur. Hiermee kan je niet de mist in gaan: de kleuren passen altijd bij elkaar. Hier kun je spelen met monochromatische kleurpaletten.

Tools om simpel je kleurpalet samen te stellen

Dat is een boel theorie om te verwerken. Tijd om die kennis in te zetten! Kleurtheorie is een complex onderwerp dat je gelukkig niet compleet uit je hoofd hoeft te leren om de beste kleuren voor jouw designs te kiezen. Want je kunt online verschillende tools vinden die jou helpen passende paletten samen te stellen. We zetten er hier een paar voor je op een rijtje.

Adobe Color

Adobe heeft bijna alles voor vormgevers. Zo ook een kleurentool. Kies het soort kleurharmonie dat wilt gebruiken, sleep de schuivers naar je gewenste kleur en zie je kleurthema ontstaan. Ben je lid van Adobe Creative Cloud? Dan kun je het thema direct exporteren en gebruiken in bijvoorbeeld Photoshop of Illustrator.

Naar Adobe Color

Color Hunt

Op Color Hunt is het werk al voor je gedaan. Je vindt er honderden kleurpaletten die al voor je samengesteld zijn. Je kunt sorteren op de populairste, nieuwste of meest trendy paletten van het moment.

Naar Color Hunt

ColorZilla

Zie je een cool kleurenpalet online dat je graag voor je eigen design zou willen gebruiken? Met ColorZilla pik je simpel de exacte kleur eruit. Je installeert deze extensie in Firefox of Chrome en daarmee is de tool dus altijd binnen handbereik. Je kan er meer mee dan alleen kleuren kiezen. Je kan de kleuren van een complete site analyseren, door paletten zoeken en zelfs gradients in CSS creëren.

Naar ColorZilla

Resultaten bereiken met de juiste kleuren

Nu je weet wat we voelen bij kleuren, hoe je communiceert met kleur en hoe je ze het best samenbrengt in een mooi kleurpalet is het tijd om ermee aan de slag te gaan. Design die flyer die van je volgende actie een succes maakt. Ontwerp de verpakking van dat nieuwe product dat straks uit de schappen vliegt. Bedenk die onvergetelijke poster die straks door de hele stad hangt. En laat zien wie je bent met je nieuwe kleurkennis!

Zeker weten dat je keer op keer de juiste kleur gebruikt? Met Pantone- en kleurenwaaiers ben je daarvan gegarandeerd.